Dit is Social Return

Social return is een aanpak om meer werkgelegenheid te creëren voor mensen met een grote(re) afstand tot de arbeidsmarkt. Inkopers van overheden kunnen, bij het verstrekken van opdrachten, de opdrachtnemer stimuleren of verplichten om kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt te betrekken bij de uitvoering van de opdracht.

Met de toepassing van social return zorgt de Rijksoverheid ervoor dat een investering die binnen het Rijk wordt gedaan, naast het 'gewone' rendement, een concrete sociale winst oplevert. Zo draagt inkopen en aanbesteden bij aan de realisatie van Rijksbeleid -en organisatiedoelstellingen en het creëren van maatschappelijke meerwaarde.

Social return bij het Rijk

Bij het Rijk vinden wij dat iedereen recht heeft op betaald werk. Ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Door maatwerk te creëren en anders naar de mogelijkheden te kijken, kunnen we veel. Binnen het Rijk werken Inkoop, Beleid en HR samen met leveranciers aan 'Maatwerk voor Mensen'. Een nieuwe aanpak waarin social return en onder andere de banenafspraak samenkomen. Met als doel om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan duurzame arbeidsplekken te helpen. Bij het Rijk of elders.

In de periode tot 2017 was er een standaard contractbepaling voor alle opdracht boven €250.000 die uitging van 5%. Om meer maatschappelijke impact te creëren, is er sinds begin 2018 meer ruimte binnen de social- return-verplichting en is de nieuwe werkwijze Maatwerk voor Mensen ingegaan: social return kan nu ook op andere plekken en onder andere omstandigheden worden ingevuld.

Ruimte voor maatwerk

Hoe vinden we de andere wegen, die naar Rome leiden? Daarvoor is ruimte nodig. En goede voorbeelden. In 2017 zijn de I&W-categorieën "Interim Managerment en Organisatieadvies", "Juridische Capaciteit", "Inkoopadviesdiensten", "Auditdiensten", en "Financiële Adviesdiensten" (nu samengevoegd tot de categorie "Inhuur Professionals") gestart met de realisatie van de proeftuinen. Met als doel mensen aan het werk te krijgen, en (vooruitlopend op beleid) kennis en ervaring op te doen.

Impact
Deze proeftuinen laten zien dat dat inkopen met sociale impact (maatschappelijke meerwaarde) daadwerkelijk mogelijk is. Ze zijn het voorbeeld dat een andere vorm van combineren van ideeën en belangen en het verbinden van partijen mooie resultaten oplevert.

In de proeftuinen wordt ook verkend of, en hoe, social return en de banenafspraak/ quotumregeling op elkaar aansluiten. Bijvoorbeeld door eerst kandidaten met een afstand tot de arbeidsmarkt via social return in te huren voor een tijdelijk project met als doel een blijvende werkplek voor hen te vinden bij het Rijk of bij de leverancier.

Lessons learned

Op1 januari 2018 is Maatwerk voor Mensen een rijksbreed programma geworden. De eerste resultaten waren hoopgevend: medio 2018 zijn zo’n honderd mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, verdeeld over zestien proeftuinen, aan het werk geholpen. Alle partijen zijn het erover eens dat met maatwerk, samenwerking en het benutten van bestaande initiatieven van leveranciers, maximale maatschappelijk impact gecreëerd kan worden. Met Maatwerk voor Mensen hebben we de ruime aanpak om dit breder binnen het Rijk mogelijk te maken. De tijd van het pionieren is voorbij, het moet de nieuwe standaard worden.

Op basis van de ervaringen tot dusver werken de proeftuinen volgens deze uitgangspunten:

• Ga op basis van wederzijds vertrouwen met elkaar in gesprek en streef naar maatwerk.
• Laat de proeftuin aansluiten bij de doelstellingen van rijksbeleid.
• Benut waar dat kan bestaande initiatieven en systemen van de leverancier.
• Maak de kansen op duurzame inzetbaarheid van de kandidaten zo groot mogelijk.
• Houd de proeftuin aanvankelijk beperkt in omvang.
• Zorg dat de proeftuin snel kan worden opgestart en bij succes uitgebreid, zodat meer mensen aan de slag kunnen.
• Zoek collega's op die gemotiveerd zijn sociale impact te bereiken en leer van elkaar, zoek daarbij juist ook collega's met andere professies op. Samen bereiken we als inkoop, HR, en juristen het meest.

Hoe nu verder?

Om categoriemanagers, rijksinkopers, HR-managers, projectleiders van de banenafspraak en andere rijksprofessionals te ondersteunen bij het uitvoeren van social return, werd een tijdelijk, multidisciplinair adviesteam opgericht. In dit team zaten categoriemanagers en een inkoopspecialist met ervaring in het opzetten van proeftuinen. Het adviesteam gaf ondersteuning in de vorm van onder meer bijeenkomsten, presentaties, instrumentatie en een digitaal platform. Alle betrokken disciplines waren daarin vertegenwoordigd: HRM, Inkoop, categoriemanagement en communicatie. Ondertussen (2023) is dit adviesteam opgegaan in het programmateam "Denk Doe Duurzaam" (voor meer informatie klik hier) en is "Maatwerk voor Mensen" weer terug naar de categorie "Inhuur Professionals".  

"Maatwerk voor mensen" blijft uiteraard als concept bestaan: er zijn nog steeds nog steeds mensen "met afstand tot de arbeidsmarkt".

Ter inspiratie voor alle Rijksmedewerkers en leveranciers die een proeftuin willen starten, is er ook de brochure Maatwerk voor Mensen. Hierin vind je de eerste proeftuinen van de categorie "Inhuur Professionals" en zie je welke initiatieven deze categorie heeft bereikt.